АТАЛАР МЕН АПАЛАРДЫ ОНЛАЙН-ҒА КӨШІРЕМІЗ
Visa-ның ұсынғалы отырған 5 практикалық кеңесі
COVID-19 дүниежүзілік пандемиясы біздің үйреншікті өмірімізді өзгертті. Біз көп уақытымызды үйде өткізіп, әдеттегі белсенділігімізге тоқтау салдық. Бұл жағдай біздегі жасы үлкен кісілерге қиын соқты,олардан ерекше қорғана отырып, сыртқы әлеммен байланысты азайту талап етілді. Еліміздің кейбір аймақтарында шектеу алынып тасталса да, сарапшылар 60 жастан асқан адамдарға үйден шықпауды ұсынады. Бұл, әрине, қиын, себебі балаларымен, немерелерімен отбасылық үстел басында дидарласпау, достарымен аулада шүйіркелеспеу - қиын жағдай. Мәжбүрлі түрде өзін-өзі оқшаулауға қатысты қиындықтармен қоса көпшілігі әдеттегі тұрмыстық мәселелерге байланысты жағдайлардан бөлек азық-түлік, дәрі-дәрмек сатып алу, төлем жасауға қатысты жаңа мүмкіндікке жол іздеу қажеттілігімен бетпе-бет келді.
Мұндай жағдайлар кезіндегі ең тиімді шешім - бұл заманауи технологияларды пайдалану. Тек жасы үлкен жандардың оларды меңгеріп алуы үшін көмектесіп жіберуіміз қажет. Nur.kz Visa-мен бірлесе отырып сауалнама жүргізген болатын. Анықталғанындай, карантинде денсаулыққа қауіп-қатерді азайта отырып, өмір сүру сапасы мен жайлылығын сақтап қалу үшін көптеген қазақстандықтар жасы үлкен туыстары мен жақындарына онлайн-операциялар жүргізуді үйретуге тырысқан. Сауалнамаға қатысқандардың 80% - дан астамы өздерінің жасы үлкен туыстарын онлайн-режимге «ауыстырғысы» келетіндіктерін атап өтті, алайда тек 42%-ы оларды үйретуге әрекеттеніп көрген.
Біздің оқырмандарымыздың қандай қиындықтарға тап болғандығы және аташкаларымыз бен апашкаларымыздың өздері үшін онлайнда әрекет етуіне қалай көмектесе алатынымыз туралы біздің жобамыздан оқи аласыздар.
Мұндай жағдайлар кезіндегі ең тиімді шешім - бұл заманауи технологияларды пайдалану. Тек жасы үлкен жандардың оларды меңгеріп алуы үшін көмектесіп жіберуіміз қажет. Nur.kz Visa-мен бірлесе отырып сауалнама жүргізген болатын. Анықталғанындай, карантинде денсаулыққа қауіп-қатерді азайта отырып, өмір сүру сапасы мен жайлылығын сақтап қалу үшін көптеген қазақстандықтар жасы үлкен туыстары мен жақындарына онлайн-операциялар жүргізуді үйретуге тырысқан. Сауалнамаға қатысқандардың 80% - дан астамы өздерінің жасы үлкен туыстарын онлайн-режимге «ауыстырғысы» келетіндіктерін атап өтті, алайда тек 42%-ы оларды үйретуге әрекеттеніп көрген.
Біздің оқырмандарымыздың қандай қиындықтарға тап болғандығы және аташкаларымыз бен апашкаларымыздың өздері үшін онлайнда әрекет етуіне қалай көмектесе алатынымыз туралы біздің жобамыздан оқи аласыздар.
ҮЙДЕН ШЫҚПАУ НЕЛІКТЕН МАҢЫЗДЫ?
1
ЦИФРЛЫҚ НЕГІЗДЕРДІ ҮЙРЕНІП АЛУ ҮШІН РЕСУРСТАРДЫ ТЕКСЕРІҢІЗ
Nur.kz пен Visa-ның бірлескен зерттеуі анықтағандай, көбінесе Интернеттің болмауы (5%) және жарамсыз техника (9%) жасы үлкен кісілердің технологияларды пайдалануды үйреніп алуы жолындағы басты тосқауылдарына айналады. Жақындарыңыздың телефоны мен компьютерінің интернет желісіне шығу мүмкіндігін тексеріңіз. Егер ол орнатылмаған болса, оны қосуға көмектесіңіз. Мүмкіндігіңіз болып жатса, жасы үлкен туыстарыңызды ыңғайлы және интернетке тез қосылуға мүмкіндігі бар гаджеттермен қамтамасыз етіңіз.
Аташка мен апашкаға соңғы үлгідегі флагмандық смартфонның қажеті жоқ екенін білгеніңіз абзал. Алайда «Интернетке шығу» мүмкіндігі бар, қарапайым интерфейсті және «глюксіз» телефон немесе планшет, әрине, артық болмас еді.
Аташка мен апашкаға соңғы үлгідегі флагмандық смартфонның қажеті жоқ екенін білгеніңіз абзал. Алайда «Интернетке шығу» мүмкіндігі бар, қарапайым интерфейсті және «глюксіз» телефон немесе планшет, әрине, артық болмас еді.
2
ӨЗІҢІЗ МЫСАЛ РЕТІНДЕ КӨРСЕТЕ ОТЫРЫП, ОНЛАЙН ТӨЛЕМ ЖАСАУДЫ ҮЙРЕТІҢІЗ
Біз тістерімізді тазалап жатып, коммуналдық қызмет үшін төлем жасай аламыз және жұмыс пен үй шаруасы арасындағы үзілісте қарым-қатынассыз жеткізуді жүзеге асыратындарға кешкі асқа тапсырыс бере аламыз. Жүргізілген сауалнамаға сәйкес, респонденттердің 87% - дан астамы онлайн төлем жасау әдеттегіден әлдеқайда қауіпсіз деп санайды, сондықтан олардың 45%-ы карантинге дейінгі уақытпен салыстырғанда жиі онлайн төлем жасай бастаған.
Осыған қарамастан біздің ата-аналарымыз, апашкаларымыз бен аташкаларымыз және басқа да жасы үлкен туысқандарымыз почта бөлімшесіне немесе коммуналдық қызмет орындарына барып төлем жасауды әдетке айналдырған. Олар азық-түлік пен дәрі-дәрмектерді де осылайша сатып алады, қарапайым банк қызметтері мен мемлекеттік қызметтерді де осылай алуда. Сіз бұрын әжеңізге қандай да бір инстанцияларға баруға шектеу қоймаған болсаңыз, қазір бұл өте маңызды мәселеге айналып отыр.
Егер сіз сол қызметтерді үйде отырып, қауіпсіз жағдайда ала алатын болсаңыз, денсаулыққа қауіп төндірудің қажеті қанша? Әжеңізге онлайн төлемді қалай жасауға болатындығын айтып, қалай жасау керектігін үйретіп жіберетін уақыт келді. Жасы үлкен кісілер үшін денсаулық - жайлылық аймағынан шығу мәселесіндегі басты себеп. Әрине, олар сізге құлақ асатын шығар, алайда, ең бастысы, бұны үйреніп алу өте оңай нәрсе екендігіне олардың көзін жеткізу қажет.
Осыған қарамастан біздің ата-аналарымыз, апашкаларымыз бен аташкаларымыз және басқа да жасы үлкен туысқандарымыз почта бөлімшесіне немесе коммуналдық қызмет орындарына барып төлем жасауды әдетке айналдырған. Олар азық-түлік пен дәрі-дәрмектерді де осылайша сатып алады, қарапайым банк қызметтері мен мемлекеттік қызметтерді де осылай алуда. Сіз бұрын әжеңізге қандай да бір инстанцияларға баруға шектеу қоймаған болсаңыз, қазір бұл өте маңызды мәселеге айналып отыр.
Егер сіз сол қызметтерді үйде отырып, қауіпсіз жағдайда ала алатын болсаңыз, денсаулыққа қауіп төндірудің қажеті қанша? Әжеңізге онлайн төлемді қалай жасауға болатындығын айтып, қалай жасау керектігін үйретіп жіберетін уақыт келді. Жасы үлкен кісілер үшін денсаулық - жайлылық аймағынан шығу мәселесіндегі басты себеп. Әрине, олар сізге құлақ асатын шығар, алайда, ең бастысы, бұны үйреніп алу өте оңай нәрсе екендігіне олардың көзін жеткізу қажет.
КОММУНАЛДЫҚ ҚЫЗМЕТТЕРДІ ҮЙДЕН ШЫҚПАЙ-АҚ ҚАЛАЙ ТӨЛЕУГЕ БОЛАДЫ?
3
БАНК КАРТАСЫН ПАЙДАЛАНҒАН КЕЗДЕ ҚАНДАЙ САҚТЫҚ ШАРАЛАРЫН САҚТАУ КЕРЕК ЕКЕНДІГІН ТҮСІНДІРІҢІЗ
Көптеген зейнеткерлер онлайн операцияларға сенбейді, өйткені олардың қалай жұмыс істейтіндігін түсінбейді. Сауалнамаға қатысқандардың 22%-ының нәтижесі көрсеткендей, аталған мәселе онлайн төлемнен бас тартудың ең жиі кездесетін себептерінің бірі екен. Сондықтан олар интернетте карта арқылы төлем жасамас бұрын, оларға жеке деректермен жұмыс істеуді үйретіп, қорқыныштарын жеңуге көмектесу қажет және осыған қатысты лайфхактарды көрсеткен жөн.
ЖАДНАМА
-1-
Ешкімге картаңыздың фотосуретін немесе сканын жібермеңіз. Беткі жағында көрсетілген шот нөмірін көшіріп жазып алған абзал.
-2-
Үшінші тұлғаға төлем картаңыздың ПИН-кодын, құпия сөзді немесе банк кабинетіне кіру кодын айтпаңыз. Сондай-ақ, сізге банктен қоңырау шалса да, картаның астыңғы бетінде бейнеленген (CVV-код) 3 санды да жария етпеңіз. Банктер клиентті анықтау үшін бұл деректерді ешқашан сұрамайды.
-3-
Сондай-ақ, СМС-хабарламалар арқылы келген бір реттік құпия сөзді ешкімге хабарлаудың қажеті жоқ. Банк өкілдері мұндай ақпаратты сұрамайды. Әдетте, банктер өз хабарламаларында: «ЕШКІМГЕ СМС-КОДТЫ ХАБАРЛАМАҢЫЗ» деп ескертеді.
-4-
Егер біреу ақша аударғысы келсе, онда 16 таңбалы карта нөмірі мен ұстаушының аты-жөні ғана жеткілікті. Ал кейбір жағдайларда тек қана телефон нөмірі арқылы аударуға болады.
-5-
Ақша үшін қандай да бір конкурстарға қатысуға болмайды. Жалпы, ешқандай конкурсқа мүлдем қатыспаған жөн.
-6-
Онлайн сатып алуды тек тексерілген сервистер мен дүкендерде ғана жасаңыз, сіз оларды жеке тізімге өздерімен бірге жазып аласыз (бұл туралы кейінірек айтылады).
-7-
Visa Secure-ні (немесе Verified by Visa) карта арқылы активтендіріңіз. Сонда ғана әрбір онлайн төлем карта ұстаушының телефонына келетін бір реттік құпия сөзбен расталып тұрады да, бұл кез келген алаяқтық операциялардың жасалуына жол бермейтін болады. Бір реттік құпия сөзді ешкімге хабарлауға болмайтындығы есіңізде болсын.
-8-
Егер күмән туса, жақын адамыңыздан қысылмай, қоңырау шалып, сізден анықтап сұрап алуды өтініңіз.
ТАУАРЛАРДЫ КАРТА АРҚЫЛЫ ОНЛАЙН ҚАЛАЙ ҚАУІПСІЗ САТЫП АЛУҒА БОЛАДЫ?
4
БАРЛЫҚ НЕГІЗГІ ОНЛАЙН ТӨЛЕМДЕРГЕ ҚАТЫСТЫ ЕСТЕ САҚТАЙТЫН КЕҢЕСТЕРДІҢ ТІЗБЕСІН ЖАСАҢЫЗ ЖӘНЕ ҚОЛДАНУДЫ БІРГЕ ҮЙРЕНІҢІЗ
Респонденттердің 22 және 19%-ының жауабында көрсетілгендей, жасы үлкен кісілерге онлайн төлем жасау алдындағы сенімсіздікпен, қорқынышпен қатар төлемді қарапайым ғана қай жерде онлайн жасауға болатындығын білмеуі және онлайн төлем жасау алгоритмін түсінбеуі кедергі келтіреді екен.
Бұл кедергіні ең қажетті, ыңғайлы және тексерілген қызметтердің тізімін жасау арқылы жеңуге болады. Бұл негізгі қажеттілікті қауіп-қатерсіз және қобалжусыз жүзеге асыруға көмектеседі. Уақыт өте келе олар бәрін естеріне сақтай отырып, үйреніп алатын болады. Дегенмен алғашқы кезде қадамдарды есіне түсіріп отыратын жазба қажет.
Интернетті қосу, қажетті бөлімдерге кіру, деректерді және CVV-кодты енгізуден бастап чекті сақтаумен аяқталатын әрбір әрекетті жеке-жеке жазып қойыңыз. Алайда бір мәселеге күмәнданып, сұрақ туындап жатса, сізге қай уақыт болмасын қанша рет болса да қоңырау шалуға болатынын ескертіп қойыңыз.
Төменде сіз өзгерте алатын тізім:
Бұл кедергіні ең қажетті, ыңғайлы және тексерілген қызметтердің тізімін жасау арқылы жеңуге болады. Бұл негізгі қажеттілікті қауіп-қатерсіз және қобалжусыз жүзеге асыруға көмектеседі. Уақыт өте келе олар бәрін естеріне сақтай отырып, үйреніп алатын болады. Дегенмен алғашқы кезде қадамдарды есіне түсіріп отыратын жазба қажет.
Интернетті қосу, қажетті бөлімдерге кіру, деректерді және CVV-кодты енгізуден бастап чекті сақтаумен аяқталатын әрбір әрекетті жеке-жеке жазып қойыңыз. Алайда бір мәселеге күмәнданып, сұрақ туындап жатса, сізге қай уақыт болмасын қанша рет болса да қоңырау шалуға болатынын ескертіп қойыңыз.
Төменде сіз өзгерте алатын тізім:
- Коммуналдық қызметтерді төлеу, мысалы, комиссиясыз мобильді банкинг арқылы
- Ас дайындағыңыз келмеген жағдайда, арнайы қосымшалар арқылы дайын тағамды сатып алу
- Мобильді банкинг арқылы комиссиясыз ұялы телефонның балансын толтыру
- Депозитке аударымдар жасау және кредиттерді төлеу (егер бар болса)
- Сенім артатын дүкендеріңізден үйге жеткізіп беретін қызмет арқылы азық-түліктер мен үйге арналған тауарларды сатып алу
- Кино, музыка, кітап, жаттығу, подкаст, денсаулық туралы танымдық хабарлар мен ойындарға қатысты көңіл көтеру сервистеріне төлем жасау
- Онлайн дәріханадан үйге жеткізіп беретін қызмет арқылы дәрі-дәрмек сатып алу
- Ақша аударымдары, егер немерелерге сыйлық жібергіңіз келсе
Тізімді анықтағаннан кейін, әрбір тармақ бойынша жаттығыңыз. Мұны бірнеше рет жасауыңыз мүмкін, ал көмекші ретінде нақтылы шығындар бойынша автотөлем орнатып қоюға болады.
5
ОНЛАЙН ОЙЫН-САУЫҚТЫ ІЗДЕУГЕ ҮЙРЕТІҢІЗ
Қосымшалар арқылы кешке біз әлеуметтік желілердегі сүйікті блогердің қарапайым рецепті бойынша кешкі ас әзірлейміз. Кино көреміз, үй істерін пайдалы подкастпен жасаймыз, йоганы үйренеміз, фитнес және бимен айналысамыз. Интернет бос уақытты ұйымдастыруға арналған көптеген ресурстарға толы.
Алайда біздің жасы үлкен кісілеріміз карантин уақытында жалғыз қалып, көбінесе телеарналардағы бағдарламаларды карауға мәжбүр болып, өздерінің бүкіл бос уақытын осылайша өткізуде.
Жағдайды өзгертетін уақыты келді: сүйікті хабарларды табуға болатын бейне сервистердің хостингтерін көрсетіңіз, туысыңыздың айналысқысы келетін ісін таңдап беруге көмектесіп, тағам рецептері, кітаптар және онлайн-курстар бар бірнеше тегін қосымшаларды жүктеп беріңіз, спорттық ойындарға арналған ресурстарды көрсетіңіз. Бұл олардың күнделікті өмірін пайдалы да қызықты ете отырып, ой-өрістерін кеңейтетін болады, өмірлерін жандандыра түседі.
Алайда біздің жасы үлкен кісілеріміз карантин уақытында жалғыз қалып, көбінесе телеарналардағы бағдарламаларды карауға мәжбүр болып, өздерінің бүкіл бос уақытын осылайша өткізуде.
Жағдайды өзгертетін уақыты келді: сүйікті хабарларды табуға болатын бейне сервистердің хостингтерін көрсетіңіз, туысыңыздың айналысқысы келетін ісін таңдап беруге көмектесіп, тағам рецептері, кітаптар және онлайн-курстар бар бірнеше тегін қосымшаларды жүктеп беріңіз, спорттық ойындарға арналған ресурстарды көрсетіңіз. Бұл олардың күнделікті өмірін пайдалы да қызықты ете отырып, ой-өрістерін кеңейтетін болады, өмірлерін жандандыра түседі.
ӨЗІН-ӨЗІ ДАМЫТАТЫН ЖӘНЕ ДЕМАЛЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРАТЫН РЕСУРСТАРДЫ ҚАЛАЙ ТАБУҒА БОЛАДЫ?
Сүйікті ата-анаңызға, әжеңіз бен атаңызға қоңырау шалуды ұмытпаңыз. Осылайша сіз олармен бірге шай ішуді ұйымдастыруыңызға және туған күнін атап өтуіңізге болады.
Анаңыз, әкеңіз, аташкаңыз немесе апашкаңыз сізге алғаш рет жүруді, жазуды, велосипед тебуді және есеп шығаруды қалай үйреткендерін есіңізге түсіріп көріңізші. Олардың қамқорлықпен сізге жаңа қадам жасауға қолдау көрсеткендерін және қандай құнды білім алғаныңызды есіңізге алыңызшы. Сондықтан сіз де бұл істе махаббат пен шыдамдылық танытыңыз.
Мүмкін, оларды бірден үйретіп жіберу қолыңыздан келмейтін шығар, алайда, ең бастысы, көптеген игі істерді жүзеге асырғаныңыздай бастап кету керек!
Анаңыз, әкеңіз, аташкаңыз немесе апашкаңыз сізге алғаш рет жүруді, жазуды, велосипед тебуді және есеп шығаруды қалай үйреткендерін есіңізге түсіріп көріңізші. Олардың қамқорлықпен сізге жаңа қадам жасауға қолдау көрсеткендерін және қандай құнды білім алғаныңызды есіңізге алыңызшы. Сондықтан сіз де бұл істе махаббат пен шыдамдылық танытыңыз.
Мүмкін, оларды бірден үйретіп жіберу қолыңыздан келмейтін шығар, алайда, ең бастысы, көптеген игі істерді жүзеге асырғаныңыздай бастап кету керек!
«Нұр Интернет порталы» ЖШС, 2009-2020
Барлық құқықтар қорғалған
Барлық құқықтар қорғалған