Top.Mail.Ru

Сайт нұсқасы

ru kz

Зектілері

Тұтастай елдің құлдырауына әкелген табиғат апаттары туралы не білеміз?

Опубликовано:

Климаттың өзгеруі адамзат үшін жаңа қиындықтар тудырып қана қоймай, экономикалық проблемалардың күшейуіне де зор ықпал етеді деп хабарлайды segodnya.ua сайтына сілтеме жасаған NUR.KZ.

Фото интернет желіден алынды.
Фото интернет желіден алынды.: UGC

Таяуда ғалымдар Солтүстік теңіз деңгейінің рекордтық деңгейге көтерілгенін хабарлаған болатын. Бұған дейін де зерттеушілер ауа райы мен климаттық өзгерістердің әлемдегі экономикалық және саяси оқиғаларға тікелей әсер ететін бірнеше рет атап өткен.

Мысалы, тарихшы ғалымдар 1789 жылы француз революциясын тудырған негізгі факторлардың бірі 1788 жылы Францияда өсімдік жетіспеушілігінен деп санайды. Ал Сириядағы құрғақшылық пен экономикалық дағдарыс елдегі азаматтық соғыстардың басталуымен байланысты.

РИМ ИМПЕРИЯСЫНЫҢ құлдырауы ғалымдар арасында әлі күнге дейін пікірталас тудырып отыр. Тарихшы Кайл Харпер империяның құлдырауына ықпал ететін себептердің бірі климаттың өзгеруі деп болжайды. Ғалымның айтуынша, Рим империясы құрылған алғашқы ғасырларда ауа райы ауыл шаруашылығына аса қолайлы ахуалымен сипатталады. Алайда, кейінірек жердің солтүстік аймақтарында жанартау атқылауының арқасында температураның күрт төмендеуі байқалды, бұл дақылдардың бұзылуына және халықтың көші-қонына себеп болды. Көші-қон үдерістері өз кезегінде жұқпалы аурулардың таралуына әкелді. Ғұндардың Еуропаға басып кіруі ауа райына байланысты. Тарихшылардың пікірінше, ғұндардың басқыншылық жасауының себебі құрғақшылық болды, бұл халықты өмірге қолайлы жерлерді іздеуге мәжбүр етті.

ҮНДІСТАН ӨРКЕНИЕТІ. Үндістанның азаматтық қоғамы қазіргі Үндістан аумағында 3,3 мың – б.з. 1,3 мыңжылдықта орналасқан. Б.з.д.1800 жылдан кейін өркениет құлдырай бастады, елді мекендер босатылды, халық азайды. Үндістан технологиялық институты бұл жағдайға ауа райы тікелей әсер еткен деп санайды. Ұндістан ғалымдары муссондардың әлсіреуі құрғақшылық пен жауын-шашынның азаюына әкелді деген қорытындыға келді. Өсімдік шаруашылығының бұзылуы экономикалық құлдырауға, сәйкесінше, өркениеттің төмендеуіне әкелді.

МЫСЫР. Ғалымдар Египеттің құлдырауы соғыс пен саяси себептерге байланысты дегенімен, Йель университетінің жаңа зерттеулері климаттың өзгеруі маңызды рөл атқарғанын көрсетеді. Б.з.д. 300 жылдық кезеңінде Египет байлығы ауыл шаруашылығына негізделген ең ықпалды мемлекеттердің бірі болған. Ғалымдар Мысырдың өмірі Ніл өзенінің тартылуына және жауын-шашын мөлшеріне ықпал ететін жанартаулардың атқылауы салдарынан тығырыққа тірелген деп есептейді. Ғалымдар вулкандық белсенділіктің кезеңдерін елдегі қоғамдық тәртіпсіздіктермен салыстырды. Жанартау атқылауы су ресурстарының азаюына әкелді, бұл өз кезегінде тәртіпсіздік тудырды. Мысалы, б.з. 245 жылы Мысыр билеушісі Селевкид еліне қарсы соғысуға мәжбүр болды. Тарихшы Марк Джастин бұл кезде Мысырда тәртіпсіздіктер басталғанын жазған. Қазіргі заман тарихшылары сол кезеңде б.з.д. 247-244 жылдары бірнеше жанартау атқылауы орын алғанын жазды.

Вудро Вилсон ғылыми-зерттеу орталығы климаттың өзгеруі әлеуметтік жанжалдарды тудыратын және көші-қонды күшейтетін негізгі факторлардың бірі деген қорытынды жасады. Айта кетейік, бірнеше жыл бұрын АҚШ Қорғаныс министрлігі климаттың өзгеруі ұлттық қауіпсіздік мәселесіне айналғанын атап өтті, себебі ол эпидемиядан қарулы көтерілістерге дейін бірқатар проблемаларды тудыруы мүмкін.

Мақаланың түпнұсқасы: https://kaz.nur.kz/world/1715380-ttastaj-eldi-kldyrauyna-kelgen-tabigat-apattary-turaly-ne-bilemiz/

pixel